We kennen wereldwijd veel verschillende soorten design. Denk aan graphic design, brand design, webdesign, fashion design et cetera. Een designsoort waar je eigenlijk weinig over hoort is speculative design – ik had er in ieder geval nog nooit van gehoord. Afgelopen week heb ik een workshop gevolgd en ik wil deze bijzondere vorm van design graag met jullie delen. In dit artikel bespreek ik wat speculative design precies is en hoe je zelf in vijf stappen tot zo’n design komt.

Wat is het?

Speculatief design is ontwerpen met oog op de toekomst, maar met de middelen van nu. Het is een manier om de toekomst voor te stellen en erop te anticiperen. Het klinkt heel ingewikkeld, dus ik zal het proberen uit te leggen met een paar voorbeelden (Lebens, z.d.).

Tablet, 3D-printers en VR-brillen in 1966?

J.J. Abrams, de regisseur van Star Trek, was heel vernieuwend in zijn ideeën over hoe de toekomst eruit zou gaan zien. In de Star Trek serie waren verschillende technologieën te zien die toen de tijd nog lang niet bestonden. Wie had er in 1966 bijvoorbeeld ooit gedacht dat dat plastic plaatje met een scherm (de tablet) iets was dat bijna iedereen in 2020 zou hebben? Naast de tablet komen ook de 3D-printer en een VR-bril in de serie naar voren.

Black Mirror: What if?

Ook in de serie Black Mirror wordt heel veel gebruik gemaakt van speculatief design. Black Mirror onderzoekt de moderne samenleving en de onverwachte gevolgen van nieuwe technologieën. Black Mirror presenteert veel ‘what-if?’ scenario’s die ons uitdagen om na te denken over de voordelen en valkuilen van elke nieuwe technologie (Women Talk Design, z.d.).

De iPad in 1987

Een ander voorbeeld is de Apple Knowledge Navigator, die werd ontworpen in 1987. Dit lijkt heel erg op de iPad die uiteindelijk in 2010 op de markt kwam. Toch had niemand in 1987 ooit gedacht dat dit daadwerkelijk zou worden uitgevonden. Dit is een heel goed voorbeeld van speculatief design (Dernbach, 2012).

Maar hoe kom je nou tot zo’n design? Er zijn vijf stappen die je moet ondernemen om zelf een speculatief design te kunnen ontwerpen. Deze bespreek ik stap voor stap.

Stap 1: Signaal

In de eerste stap kies je een signaal. Hiermee wordt eigenlijk bedoeld dat je een technologie kiest waarmee je wil gaan werken. Dit kan variëren van drones en robots tot privacy en fake news. Als je een signaal hebt gekozen, is het belangrijk om daar een goed beeld van te creëren. Je moet eigenlijk een klein onderzoek doen naar jouw signaal. Je beantwoordt hierin de volgende vragen:

• Wat is het?
• Wat kan er nu al?
• In welke vorm komt het?
• Wat zijn de trends?

Tot slot ga je op zoek naar een aantal voorbeelden. Dit kan heel erg helpen om een nog beter beeld te schetsen van de technologie die jij hebt uitgekozen.

Stap 2: Omgeving

In de tweede stap kies je een omgeving. Daarmee wordt geen letterlijke omgeving bedoeld, maar je kiest eigenlijk een soort vakgebied. Voorbeelden van zo’n omgeving zijn: education, parenting, advertising, healthcare enzovoort. Als je een omgeving hebt gekozen, doe je ook hier een klein onderzoek. Je beantwoordt de vragen:

• Beschrijf wat het is, wat zijn de belangrijkste elementen?
• Welke associaties komen bij je op?
• Wat zijn de trends in deze omgeving?

Stap 3: Tijd

In deze stap ga je bepalen voor welke periode jij een design gaat ontwikkelen. Dit kan bijvoorbeeld voor het jaar 2025, maar ook voor het jaar 2060. Hoe verder in de toekomst, hoe creatiever je kunt zijn. Bedenk voor deze periode:

• Hoe ziet de wereld eruit?
• Wat zijn de grote thema’s?
• Wat zijn de trends?

Stap 4: Situatie

In deze stap ga je eigenlijk een persona ontwikkelen. Je kijkt naar het jaar dat je hebt gekozen en je beschrijft een persoon die in dat jaar leeft. Beschrijf de taak of bezigheid van de persoon die je voor ogen hebt. Beschrijf bijvoorbeeld een dag uit zijn of haar leven.

Stap 5: Design

In de laatste stap ga je je idee uitwerken. Je gooit alle informatie die je hebt verzameld op een hoopje en je bekijkt hoe je de omgeving voor jouw persona kunt verbeteren met behulp van het signaal. Het is belangrijk om tijdens het ontwerpen rekening te houden met mogelijke problemen en ethische vraagstukken. Stel dat je bijvoorbeeld nadenkt over robots die ouders zullen vervangen. Welke problemen kunnen hierbij een rol spelen en hoe los je dat op? Bij speculatief design denk je verder dan alleen het ontwerp. Je denkt na over de problemen en nog belangrijker: over de oplossingen.

Terwijl andere vormen van design zich richten op het heden, richt speculatief design zich echt op de toekomst. Met speculatieve ontwerpen ben je bezig met het anticiperen op de toekomst. In vijf stappen kan ook jij een prachtig speculatief design ontwerpen. Ik hoop je enthousiast te hebben gemaakt met deze ‘onbekende’ vorm van design. Heb je nog vragen? Aarzel niet om contact met mij op te nemen. Dit kan via shannontenhagen@gmail.com. Ik help je graag!

Bronvermeldingen:

Dernbach, C. (2012, 1 februari). Knowledge Navigator (1987/88) –. Geraadpleegd op 9 december 2020, van https://www.mac-history.net/apple-history-tv/2011-08-02/apple-history-tv-knowledge-navigator

Lebens, G. (z.d.). The Big What If | Ontwerp Platform Arnhem OPA. OPA. Geraadpleegd op 9 december 2020, van https://o-p-a.nl/nl/artikelen/big-what-if

Mac History. (2012, 4 maart). Apple Knowledge Navigator Video (1987) [Video]. Geraadpleegd op 9 december 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=umJsITGzXd0&ab_channel=MacHistory

Women Talk Design. (z.d.). Black Mirror and the Power of Speculative Design. Geraadpleegd op 9 december 2020, van https://womentalkdesign.com/talks/black-mirror-and-the-power-of-speculative-design/

Overall bron: De workshop die ik heb gevolg van J. Burkunk.